-
1 dō
dō (old subj. duis, duit, duint, etc.), dedī, datus, are [1 DA-], to hand over, deliver, give up, render, furnish, pay, surrender: dic quid vis dari tibi, T.: pretium: Apronio quod poposcerit: pecuniam praetori: pecuniam ob ius dicendum: pecunias eis faenori: abrotonum aegro, administer, H.: obsides, Cs.: ad sepulturam corpus: manibus lilia plenis, by handfuls, V.: ne servi in quaestionem dentur: catenis monstrum, H.: obsidibus quos dabant acceptis, offered, L.: cui Apollo citharam dabat, was ready to give, V.: Da noctis mediae, da, etc. (sc. cyathos), i. e. wine in honor of, H. — Of letters, to intrust (for delivery), send: litteras ad te numquam habui cui darem, by whom to send: ut ad illum det litteras, may write: tum datae sunt (epistulae), cum, etc., was written: ad quas (litteras) ipso eo die dederam, answered.—To give, bestow, present, grant, confer, make a present of: dat nemo largius, T.: vasa legatis muneri data, Ta.: multis beneficia, S.: Os homini sublime, O.: cratera, quem dat Dido, a present from, V.: divis Tura, offer, H.: munus inritamen amoris, O.: pretium dabitur tibi femina, O.— To give up, surrender, yield, abandon, devote, leave: diripiendam urbem: (filiam) altaribus, Iu.: Siculos eorum legibus: summam certaminis uni, O.: dant tela locum, let pass, V.: dat euntibus silva locum, makes way, V.: ut spatium pila coiciendi non daretur, left, Cs.: tribus horis exercitui ad quietem datis, Cs.: amori ludum, H.: unum pro multis dabitur caput, V.: Mille ovium morti, H.: se rei familiari: sese in cruciatum: se vento, Cs.: da te populo.—With manūs, to offer (for fetters), i. e. to surrender, yield: qui det manūs vincique se patiatur: donicum victi manūs dedissent, N.: dat permotus manūs, yields, Cs.: do manūs scientiae, H.— To grant, give, concede, yield, resign, furnish, afford, present, award, render, confer: des veniam oro, H.: Si das hoc, admit, H.: plurīs sibi auras ad reprehendendum: facultatem per provinciam itineris faciundi, Cs.: hostibus occasionem pugnandi, S.: imperium Caesari: mihi honorem: datus tibi plausus, H.: dextram iuveni (as a pledge), V.: senatus utrique datur, a hearing, S.: si verbis audacia detur, O.: peditibus suis hostīs paene victos, turn over, S.: unam ei cenam, entertain at dinner, T.: Dat somnos adimitque, V.: Dat veniam somnumque dies, i. e. leave to rest, H.: Quā data porta, V.: Das aliquid famae, make a concession, H.— To permit, suffer, allow, let, grant: Da mihi contingere, etc., O.: Di tibi dent classem reducere, H.: cur Non datur audire, etc., V.: da, femina ne sim, O.: date volnera lymphis Abluam, V.: ille dedit quod non... et ut, etc., it was of his bounty, O.: omnibus nobis ut res dant sese, ita, etc., just as circumstances permit, T.: Multa melius se nocte dedere, succeed, V. — To spare, give up, concede, surrender, forgive: da hunc populo, spare for the sake of: non id petulantiae suae, sed Verginio datum, L.: sanguini id dari, that concession is made, L.— To release, let go, give out, relax, spread: curru lora, V.: frena, O.: in altum Vela, set sail, V.: retrorsum Vela, turn back, H.: conversa domum lintea, H. — Meton., to set, put, place, bring, cause: ipsum gestio Dari mi in conspectum, T.: ad eundem numerum (milites), Cs.: corpora in rogos, O.: collo bracchia circum, V.: bracchia Cervici, H.: multum cruoris, shed, O.: in laqueum vestigia, Iu.: te me dextera Defensum dabit, V. — With se, to present oneself, plunge, rush: In medias sese acies, V.: saltu sese in fluvium, V. — To bring forward, cause, produce, yield, present, make, display (poet.): quas turbas dedit, T.: omnes Dant cuneum, form, V.: terga, turn, V.: aetas Terga dedit, passed away, O.: Vina dabant animos, O.: ex fumo lucem, H.: partu prolem, V.: liberos, Ct.: segetes frumenta daturae, H.: ore colores, V.: patientiae documentum, Ta.: Ludentis speciem, H.: spectacula Marti, H.: Da mihi te talem, O. — To represent (on the stage), produce, bring out: Menandri Phasma, T.: fabulam. — To impose, assign, apportion, allot, appoint, inflict: sibi damnum: finem laborum, grant, V.: Nomina ponto, H.: Volnera ferro, O.: genti meae data moenia, fated, V.: dat negotium Gallis, uti, etc., Cs.: quae legatis in mandatis dederat, Cs.: hospitibus te dare iura, are the lawgiver, V.: detur nobis locus, assigned, H.: volnera hosti, O.: Haec data poena diu viventibus, imposed, Iu.: dat (auribus) posse moveri, makes movable, O.— To excite, awaken, produce: sibi minus dubitationis, Cs.: risūsque iocosque, H.: ignīs (amoris), O.—Fig., of expression, to give expression to, give, utter, announce: in me iudicium: legem, enact: ei consilium: dabitur ius iurandum, Te esse, etc., I'll take my oath, T.: fidem, O.: signum recipiendi, Cs.: responsa, V.: cantūs, V.: Undis iura, O.: requiemque modumque remis, O. — Esp.: nomen, to give in, i. e. enlist, Cs.— To tell, communicate, relate, inform (poet.): quam ob rem has partīs didicerim, paucis dabo, T.: iste deus qui sit, da nobis, V.: Seu Aeneas eripuisse datur, O.— To apply, bestow, exercise, devote: paululum da mi operae, attend, T.: imperatori operam date, Cs.: virtuti opera danda est.—Of a penalty, to give, undergo, suffer, endure: consules poenas dederant, S.: Teucris det sanguine poenas, atone with his life, V. — With verba, to give (mere) words, attempt to deceive, pretend, mislead, cheat: Quoi verba dare difficilest, T.: verba dedimus, decepimus. — With dat, predic., to ascribe, impute, attribute, reckon, regard: quam rem vitio dent, T.: laudem Roscio culpae: quae tu commisisti Verri crimini daturus sum.* * *dare, dedi, datus V TRANSgive; dedicate; sell; pay; grant/bestow/impart/offer/lend; devote; allow; make; surrender/give over; send to die; ascribe/attribute; give birth/produce; utter -
2 patior
patior passus, ī, dep., to bear, support, undergo, suffer, endure: quidvis, T.: dolor ad patiendum tolerandumque difficilis: dolorem: omnia saeva, S.: damnum haud aegerrime, L.: servitutem: extremam fortunam, Cs.—To suffer, meet with, be visited by, undergo: indignam necem, O.: rem modicam, Iu.: ultima, Cu.: iniuriam: quicquid in captivum invenire potest, Cu.: Certum est in silvis inter spelaea ferarum Malle pati, V.—To suffer, endure, bear, allow, permit, let: neque dilationem pati bellum poterat, L.: illorum delicta, H.: illam cum illo ut patiar nuptam? T.: per suos finīs eos ire pati, Cs.: ne pecudes quidem passurae esse videntur: neque consilio priorem alium pati, S.: ut vinci se consensu civitatis pateretur, L.: Cum pateris sapiens vocari, H.: patiar inconsultus haberi, H.: nullum patiebatur esse diem, quin in foro diceret: nec plura querentem Passa Venus (i. e. nec passa queri), V.—In phrases with facile, aequo animo, or their opposites, to be disposed, acquiesce, submit: apud me plus offici residere facillime patior, am quite content: consilium meum a te probari... facile patior, am well pleased: indigne pati filiam venisse, was offended: periniquo patiebar animo, te a me digredi, was greatly disappointed.—To submit: patior quemvis durare laborem, V.: Pro quo bis patiar mori, H.* * *pati, passus sum V DEPsuffer; allow; undergo, endure; permit -
3 quiēscō
quiēscō ēvī (quiērunt, V.; quiērim, C.; quiēssem, T., H.; quiēsset, T.; quiēsse, C., L.), ētus, ere [quies], to rest, repose, keep quiet, be inactive, be at peace: placidā compostus pace quiescit, V.: non somno quiescere, get no rest, Cu.: Quid faciam? ‘quiescas,’ do nothing, H.: Indoctus pilae quiescit, does not play, H.: Quibus quidem quam facile potuerat quiesci, si hic quiesset! which we might easily have been spared, T.— To rest, sleep, be asleep: eo cum venio, praetor quiescebat: casa, in quā quiescebat, N.—In war, to be inactive, make no movement: per paucos dies, L.: pavore mutuo iniecto velut torpentes quieverunt, L.— To keep in retirement, take no part, be neutral: scribis Peducaeo probari, quod quierim.— To acquiesce, quietly permit: quiescat (Caesar) rem adduci ad interregnum.— To pause, make a pause, keep silence, be still: quiesce, T.: quiescere, id est h(suxa/zein.— To rest, lie still, be still, be quiet, be undisturbed: ager qui multos annos quievit, lay fallow: nec umquam quieturas Syracusas, donec, etc., L.: flamma, ceases to burn, V.: quierunt Aequora, the waves are laid, V.: felicius ossa quiescant, O.: quiescunt voces, are silent, O.— To be calm, be unruffled, be composed: quiescas, T.: Quaeso, ego dabo, quiesce, T.—Fig., to be inactive, be powerless: ista potentia quiescit.* * *quiescere, quievi, quietus Vrest, keep quiet/calm, be at peace/rest; be inactive/neutral; permit; sleep -
4 sinō
sinō sīvī (siit, T.; sīstis, C.; subj. sieris, Pac. ap. C.; sīris, sirit, L.; pluperf. sīsset, L. sīssent, C., L.), situs, ere [1 SA-], to let down, set, fix ; see 1 situs.— To let, suffer, allow, permit, give leave, let be: prohibes; leges sinunt: dum resque sinit, tua corrige vota, O.: Nunc sinite, forbear, V.: Non est profecto; sine, i. e. be quiet, T.: non sivi accedere: neu reliquias meas sieris divexarier: illa moneo longius progredi ne sinas: Medos equitare inultos, H.: non caede perterrita sinit agmina, suffers to be dismayed, V.: his accusare eum per senatūs auctoritatem non est situs: neque sinam, ut dicat, T.: nec dii siverint, ut, etc., Cu.: sine veniat, let him come, T.: sine vivat ineptus, H.: sine sciam, let me know, L.: natura repugnat; Nec sinit incipiat, O.: sinite arma viris, leave arms to men, V.: at id nos non sinemus, T.: Non sinat hoc Aiax, O.: ne istuc Iuppiter sirit, urbem esse, etc., L.: Sy. sineres vero illum tuom Facere haec? De. sinerem illum? would I let him? T.: Sine me, let me alone, T.* * *sinere, sivi, situs Vallow, permit -
5 admitto
ad-mitto, mīsi, missum, 3, v. a. (admĭsse sync. for admisisse, Plaut. Mil. 4, 7, 4: admittier arch. for admitti, as Verg. A. 9, 231), orig. to send to; hence with the access. idea of leave, permission (cf.: aditus, accessus), to suffer to come or go to a place, to admit. —Constr. with in and acc. ( in and abl. is rare and doubtful), ad, or dat. (class.).I.Lit.A.In gen.:B.ad eam non admissa sum,
Ter. Hec. 2, 1, 41;so Eun. 2, 2, 50: quam multis custodibus opus erit, si te semel ad meas capsas admisero,
Cic. Div. in Caecil. 16:in cubiculum,
id. Phil. 8, 10:lucem in thalamos,
Ov. A. A. 3, 807:domum ad se filium,
Nep. Tim. 1:plebem ad campestres exercitationes,
Suet. Ner. 10:aliquem per fenestram,
Petr. Sat. 79; cf. Ov. A. A. 3, 605:admissis intra moenia hostibus,
Flor. 1, 1.—Esp.1.Of those who admitted one on account of some business; and under the emperors, for the purpose of salutation, to allow one admittance or access, to grant an audience (the t. t. for this; v. admissio, admissionalis;2.opp. excludere,
Cic. Cat. 1, 4, 10; Plin. Pan. 48; cf.Schwarz ad h. 1. 47, 3): nec quemquam admisit,
admitted no one to his presence, Cic. Att. 13, 52:domus clari hominis, in quam admittenda hominum cujusque modi multitudo,
id. Off. 1, 39: Casino salutatum veniebant;admissus est nemo,
id. Phil. 2, 41, 105; Nep. Con. 3; id. Dat. 3; Suet. Aug. 79:spectatum admissi,
Hor. A. P. 5:admittier orant,
Verg. A. 9, 231:turpius eicitur quam non admittitur hospes,
Ov. Tr. 5, 6, 13:vetuit ad eum quemquam admitti,
Nep. Eum. 12; Curt. 4, 1, 25:promiscuis salutationibus admittebat et plebem,
Suet. Aug. 52.—Metaph.:ante fores stantem dubitas admittere Famam,
Mart. 1, 25.—Of a harlot:3.ne quemquam interea alium admittat prorsus quam me ad se virum,
Plaut. As. 1, 3, 83; Prop. 3, 20, 7.—Also of the breeding of animals, to put the male to the female (cf.:admissarius, admissura, admissus),
Varr. R. R. 3, 9, 22; 3, 10, 3; Plin. 8, 43, 68 al.; cf. id. 10, 63, 83; Just. 1, 10; Col. 6, 37; 7, 2.—Also used of the female of animals, Varr. R. R. 2, 7, and Non. 69, 85.—Admittere aliquem ad consilium, to admit one to counsel or consultation:4.nec ad consilium casus admittitur,
Cic. Marc. 2, 7:horum in numerum nemo admittebatur nisi qui, etc.,
Nep. Lys. 1 Halm.—Hence:admittere aliquem ad honores, ad officium,
to admit him to, to confer on, Nep. Eum. 1; Suet. Caes. 41; Prop. 2, 34, 16; Sen. Herc. Oet. 335.—Of a horse, to let go or run, to give loose reins to (cf.: remittere, immittere, less emphatic than concitare; usu. in the part. perf.):II.admisso equo in mediam aciem irruere,
Cic. Fin. 2, 19, 61:equites admissis equis ad suos refugerunt,
Caes. B. C. 2, 34:Considius equo admisso ad eum accurrit,
came at full speed, id. B. G. 1, 22:in Postumium equum infestus admisit,
Liv. 2, 19; so Ov. H. 1, 36; id. M. 6, 237.—Hence of the hair, to let it flow loosely:admissae jubae,
Ov. Am. 2, 16, 50 al. [p. 41]Fig.A.Of words, entreaties, etc., to permit a thing to come, to give access or grant admittance, to receive:B.pacis mentionem admittere auribus,
Liv. 34, 49;so 30, 3: nihil quod salutare esset, ad aurĭs admittebant,
id. 25, 21:quo facilius aures judicum, quae post dicturi erimus, admittant,
Quint. 4, 3, 10.—Hence also absol.:admittere precationem,
to hear, to grant, Liv. 31, 5 Gron.; Sil. 4, 698: tunc admitte jocos, give admittance to jesting, i. e. allow it, Mart. 4, 8.—So also:aliquid ad animum,
Liv. 7, 9:cogitationem,
Lact. 6, 13, 8.—Of an act, event, etc., to let it be done, to allow, permit (“fieri pati,” Don. ad Ter. Eun. 4, 6, 23).—With acc. of thing:C.sed tu quod cavere possis stultum admittere est, Ter. l. c.: quod semel admissum coërceri non potest,
Cic. Fin. 1, 1, 4:non admittere litem,
id. Clu. 116:aspicere ecquid jam mare admitteret,
Plin. Ep. 6, 16, 17:non admittere illicita,
Vulg. 2 Macc. 6, 20.—With subj. clause:hosti non admissuro, quo minus aggrederetur,
Tac. H. 2, 40.—With acc. and inf.:non admisit quemquam se sequi,
Vulg. Marc. 5, 37; so acc. of person alone:non admisit eum,
ib. 5, 19.—Hence, in the language of soothsayers, t. t. of birds which give a favorable omen, = addīco, to be propitious, to favor:inpetritum, inauguratum'st, quovis admittunt aves,
Plaut. As. 2, 1, 11:ubi aves non admisissent,
Liv. 1, 36, 6; id. 4, 18 al. (hence: ADMISSIVAE: aves, in Paul. ex Fest. p. 21. Müll.).—Of an unlawful act, design, etc., to grant admittance to one's self; hence, become guiliy of, to perpetrate, to commit (it thus expresses rather the moral liability incurred freely; while committere designates the overt act, punishable by civil law, Herz. ad Caes. B. G. 3, 9; freq. and class.), often with a reflexive pron., in me, etc. (acc.):me hoc delictum admisisse in me, vehementer dolet,
Ter. Ad. 4, 5, 48:ea in te admisisti quae, etc.,
Cic. Phil. 2, 19, 47:tu nihil admittes in te formidine poenae,
Hor. Ep. 1, 16, 53:admittere in se culpam,
Plaut. Trin. 1, 2, 61; Ter. Phorm. 2, 1, 40:scelera, quae in se admiserit,
Lucil. 27, 5 Müll.:quid umquam Habitus in se admisit, ut, etc.,
Cic. Clu. 60, 167:quantum in se facinus,
Caes. B. G. 3, 9.—And without such reflexive pron.:cum multos multa admĭsse acceperim,
Plaut. Mil. 4, 7, 4:quid ego tantum sceleris admisi miser?
Ter. Heaut. 5, 2, 83; so,si Milo admisisset aliquid, quod, etc.,
Cic. Mil. 23 fin.:dedecus,
id. Verr. 1, 17:commissum facinus et admissum dedecus confitebor,
id. Fam. 3, 10, 7:tantum dedecus,
Caes. B. G. 4, 25:si quod facinus,
id. ib. 6, 12:flagitium,
Cic. Clu. 128:fraudem,
id. Rab. 126:maleficium,
id. Sext. Rosc. 62:scelus,
Nep. Ep. 6:facinus miserabile,
Sall. J. 53, 7:pessimum facinus pejore exemplo,
Liv. 3, 72, 2:tantum dedccoris,
id. 4, 2; so 2, 37; 3, 59 al. -
6 data
1.do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:I.duim = dem,
Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:duis,
Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:duas = des,
id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:duit,
Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:duint,
Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:dane = dasne,
Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).In gen.:(β).eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,
Plaut. Am. prol. 138; cf.:patera, quae dono mi illic data'st,
id. ib. 1, 3, 36:dandis recipiendisque meritis,
Cic. Lael. 8; cf.:ut par sit ratio acceptorum et datorum,
id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:obsides,
id. ib. 1, 19, 1;1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,
Cic. Rep. 1, 13:hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,
id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,
id. ib. 1, 31; cf.imperia,
id. ib. 1, 44:centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,
id. ib. 2, 22:Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,
id. ib. 3, 9 fin.:ei filiam suam in matrimonium dat,
Caes. B. G. 1, 3, 5:litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,
Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;and in the same signif.: aliquid ad aliquem,
id. ib. 10, 8 fin.:litteras alicui, said of the writer,
to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;of the bearer, rarely,
to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,
parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:dare poenas,
to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:alicui poenas dare,
to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,
Cic. Rep. 1, 41:quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,
id. ib. 1, 10:dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,
id. ib. 1, 9; cf.:ansas alicui ad reprehendendum,
id. Lael. 16, 59:multas causas suspicionum offensionumque,
id. ib. 24:facultatem per provinciam itineris faciundi,
Caes. B. G. 1, 7, 5;for which: iter alicui per provinciam,
id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:modicam libertatem populo,
Cic. Rep. 2, 31:consilium,
id. Lael. 13:praecepta,
id. ib. 4 fin.:tempus alicui, ut, etc.,
id. Rep. 1, 3:inter se fidem et jusjurandum,
Caes. B. G. 1, 3 fin.:operam,
to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:operam virtuti,
id. Lael. 22, 84;also: operam, ne,
id. ib. 21, 78:veniam amicitiae,
id. ib. 17:vela (ventis),
to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:dextra vela dare,
to steer towards the right, Ov. 3, 640:me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,
Cic. Att. 2, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est,
id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:prout tempus ac res se daret,
Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,
Mart. 5, 81, 2; cf.:dat census honores,
Ov. F. 1, 217.—Poet. with inf.:(γ).da mihi frui perpetuā virginitate,
allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:di tibi dent captā classem reducere Trojā,
Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—With ne:II.da, femina ne sim,
Ov. M. 12, 202.In partic.A.In milit. lang.1.Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.2.transf. beyond the military sphere,
Plaut. Ps. 4, 6, 38.—Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;3.hence),
to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;and more freq. transf. beyond the milit. sphere,
to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—B. 1.Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;2.hence called tria verba,
Ov. F. 1, 47.—Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:C.interim tamen recedere sensim datur,
Quint. 11, 3, 127:ex quo intellegi datur, etc.,
Lact. 5, 20, 11.—In philos. lang., to grant a proposition:D.in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),
Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin. —Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:E.tum genu ad terram dabo,
to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:aliquem ad terram,
Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:me haec deambulatio ad languorem dedit!
has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:hanc mihi in manum dat,
id. And. 1, 5, 62:praecipitem me in pistrinum dabit,
id. ib. 1, 3, 9:hostes in fugam,
Caes. B. G. 5, 51 fin.:hostem in conspectum,
to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:aliquem in vincula,
to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:arma in profluentes,
id. 4, 12, 9:aliquem usque Sicanium fretum,
Val. Fl. 2, 28:aliquem leto,
to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:se in viam,
to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:sese in fugam,
id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:se fugae,
id. Att. 7, 23, 2:Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,
id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:F.qui dederit damnum aut malum,
Ter. And. 1, 1, 116:nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,
Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:malum dare,
id. N. D. 1, 44, 122:hoc quī occultari facilius credas dabo,
Ter. Hec. 5, 4, 29:inania duro vulnera dat ferro,
Ov. M. 3, 84:morsus,
Prop. 5, 5, 39; cf.:motus dare,
to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):stragem,
id. 1, 288:equitum ruinas,
to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:pectora tristitiae dissolvenda dedit,
caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—Prov.: dant animos vina,
Ov. M. 12, 242. —Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:b.Caere hospitio Vestalium cultisque diis,
Liv. 7, 20:plus stomacho quam consilio,
Quint. 10, 1, 117 et saep.:ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,
i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:dabat et famae, ut, etc.,
Tac. A. 1, 7.—Hence,Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:G.dedit se etiam regibus,
Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:mihi si large volantis ungula se det equi,
Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,
Cic. Rep. 1, 111:se sermonibus vulgi,
id. ib. 6, 23:se jucunditati,
id. Off. 1, 34 al.:se populo ac coronae,
to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:se convivio,
Suet. Caes. 31 et saep.:si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,
Cic. de Or. 2, 44, 187.—Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):H.erili filio hanc fabricam dabo,
Plaut. Bacch. 2, 3, 132:quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,
Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:imo etiam dabo, quo magis credas,
Ter. Phorm. 5, 6, 37:da mihi nunc, satisne probas?
Cic. Ac. 1, 3, 10:Thessalici da bella ducis,
Val. Fl. 5, 219:is datus erat locus colloquio,
appointed, Liv. 33, 13:fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,
i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:seu pius Aeneas eripuisse datur,
Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:I.docere fabulam, agere fabulam),
Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;and transf.,
Cic. Clu. 31, 84; cf.also: dare foras librum = edere,
Cic. Att. 13, 22, 3.—Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—K.Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:L.nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,
Ter. And. prol. 8:hoc vitio datur,
id. Ad. 3, 3, 64:inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,
Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):M.qui cenam parasitis dabit,
Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:prandium dare,
id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):2.dari sibi diem postulabat,
a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.- do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;3.but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,
Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.do, acc. of domus, v. domus init. -
7 do
1.do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:I.duim = dem,
Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:duis,
Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:duas = des,
id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:duit,
Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:duint,
Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:dane = dasne,
Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).In gen.:(β).eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,
Plaut. Am. prol. 138; cf.:patera, quae dono mi illic data'st,
id. ib. 1, 3, 36:dandis recipiendisque meritis,
Cic. Lael. 8; cf.:ut par sit ratio acceptorum et datorum,
id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:obsides,
id. ib. 1, 19, 1;1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,
Cic. Rep. 1, 13:hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,
id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,
id. ib. 1, 31; cf.imperia,
id. ib. 1, 44:centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,
id. ib. 2, 22:Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,
id. ib. 3, 9 fin.:ei filiam suam in matrimonium dat,
Caes. B. G. 1, 3, 5:litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,
Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;and in the same signif.: aliquid ad aliquem,
id. ib. 10, 8 fin.:litteras alicui, said of the writer,
to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;of the bearer, rarely,
to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,
parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:dare poenas,
to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:alicui poenas dare,
to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,
Cic. Rep. 1, 41:quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,
id. ib. 1, 10:dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,
id. ib. 1, 9; cf.:ansas alicui ad reprehendendum,
id. Lael. 16, 59:multas causas suspicionum offensionumque,
id. ib. 24:facultatem per provinciam itineris faciundi,
Caes. B. G. 1, 7, 5;for which: iter alicui per provinciam,
id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:modicam libertatem populo,
Cic. Rep. 2, 31:consilium,
id. Lael. 13:praecepta,
id. ib. 4 fin.:tempus alicui, ut, etc.,
id. Rep. 1, 3:inter se fidem et jusjurandum,
Caes. B. G. 1, 3 fin.:operam,
to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:operam virtuti,
id. Lael. 22, 84;also: operam, ne,
id. ib. 21, 78:veniam amicitiae,
id. ib. 17:vela (ventis),
to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:dextra vela dare,
to steer towards the right, Ov. 3, 640:me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,
Cic. Att. 2, 1:sin homo amens diripiendam urbem daturus est,
id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:prout tempus ac res se daret,
Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,
Mart. 5, 81, 2; cf.:dat census honores,
Ov. F. 1, 217.—Poet. with inf.:(γ).da mihi frui perpetuā virginitate,
allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:di tibi dent captā classem reducere Trojā,
Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—With ne:II.da, femina ne sim,
Ov. M. 12, 202.In partic.A.In milit. lang.1.Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.2.transf. beyond the military sphere,
Plaut. Ps. 4, 6, 38.—Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;3.hence),
to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;and more freq. transf. beyond the milit. sphere,
to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—B. 1.Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;2.hence called tria verba,
Ov. F. 1, 47.—Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:C.interim tamen recedere sensim datur,
Quint. 11, 3, 127:ex quo intellegi datur, etc.,
Lact. 5, 20, 11.—In philos. lang., to grant a proposition:D.in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),
Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin. —Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:E.tum genu ad terram dabo,
to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:aliquem ad terram,
Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:me haec deambulatio ad languorem dedit!
has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:hanc mihi in manum dat,
id. And. 1, 5, 62:praecipitem me in pistrinum dabit,
id. ib. 1, 3, 9:hostes in fugam,
Caes. B. G. 5, 51 fin.:hostem in conspectum,
to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:aliquem in vincula,
to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:arma in profluentes,
id. 4, 12, 9:aliquem usque Sicanium fretum,
Val. Fl. 2, 28:aliquem leto,
to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:se in viam,
to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:sese in fugam,
id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:se fugae,
id. Att. 7, 23, 2:Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,
id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:F.qui dederit damnum aut malum,
Ter. And. 1, 1, 116:nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,
Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:malum dare,
id. N. D. 1, 44, 122:hoc quī occultari facilius credas dabo,
Ter. Hec. 5, 4, 29:inania duro vulnera dat ferro,
Ov. M. 3, 84:morsus,
Prop. 5, 5, 39; cf.:motus dare,
to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):stragem,
id. 1, 288:equitum ruinas,
to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:pectora tristitiae dissolvenda dedit,
caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—Prov.: dant animos vina,
Ov. M. 12, 242. —Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:b.Caere hospitio Vestalium cultisque diis,
Liv. 7, 20:plus stomacho quam consilio,
Quint. 10, 1, 117 et saep.:ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,
i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:dabat et famae, ut, etc.,
Tac. A. 1, 7.—Hence,Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:G.dedit se etiam regibus,
Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:mihi si large volantis ungula se det equi,
Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,
Cic. Rep. 1, 111:se sermonibus vulgi,
id. ib. 6, 23:se jucunditati,
id. Off. 1, 34 al.:se populo ac coronae,
to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:se convivio,
Suet. Caes. 31 et saep.:si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,
Cic. de Or. 2, 44, 187.—Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):H.erili filio hanc fabricam dabo,
Plaut. Bacch. 2, 3, 132:quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,
Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:imo etiam dabo, quo magis credas,
Ter. Phorm. 5, 6, 37:da mihi nunc, satisne probas?
Cic. Ac. 1, 3, 10:Thessalici da bella ducis,
Val. Fl. 5, 219:is datus erat locus colloquio,
appointed, Liv. 33, 13:fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,
i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:seu pius Aeneas eripuisse datur,
Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:I.docere fabulam, agere fabulam),
Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;and transf.,
Cic. Clu. 31, 84; cf.also: dare foras librum = edere,
Cic. Att. 13, 22, 3.—Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—K.Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:L.nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,
Ter. And. prol. 8:hoc vitio datur,
id. Ad. 3, 3, 64:inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,
Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):M.qui cenam parasitis dabit,
Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:prandium dare,
id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):2.dari sibi diem postulabat,
a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.- do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;3.but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,
Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.do, acc. of domus, v. domus init. -
8 permitto
I.Lit. (very rare): fenestellae permittant columbas ad introitum exitumque, Pall. 1, 24, 1. —II.Transf., to let go, let loose:2.equos permittunt in hostem,
i. e. ride at full speed, Liv. 3, 61: equum concitatum ad hostium aciem, Sisenn. ap. Non. 162, 3:se incautius in hostem,
i. e. to rush upon, Hirt. B. G. 8, 48: multi ex summo se permitterent, sprang down, Sisenn. ap. Non. 162, 5:gregem campo,
to turn out into, Nemes. Ecl. 7.—Mid., to spread, extend, reach: odor possit permitti longius, spreads farther, Lucr 4, 688:deserta regio ad Arimphaeos usque permittitur,
extends, Mel. 1, 19, 20.—In partic.a. b.To let fly, cast, hurl, throw, so as to reach the mark:B.saxum permittit in hostem,
Ov. M. 12, 282; 14, 182:longius tela,
Hirt. B. G. 8, 9:quācumque datur permittere visus,
to direct, cast, Sil. 3, 534.—Trop.1.To let loose, let go (rare):2.tribunatum,
to make free use of, exercise without reserve, Liv. 2, 56:se ad aliquam rem,
to strive after a thing, Gell. 6, 16, 1:habenas equo,
Tib. 4, 1, 92.—To give up, leave, intrust, surrender, commit (class.;3.syn.: committo, commendo): totum ei negotium permisi,
Cic. Q. Fr. 2, 9, 2:permittitur infinita potestas,
id. Agr. 2, 13, 33:aliquem judicum potestati,
id. Font. 14, 40:alicui summam belli administrandi,
Caes. B. C. 1, 36:fortunas suas fidei alicujus,
id. B. G. 5, 3:alicui licentiam agendarum rerum,
Sall. J. 103, 3:permissum ipsi erat, faceret, quod vellet,
Liv. 24, 14:aliquem vitae,
to give one his life, Luc. 7, 731:feminas maribus,
Col. 6, 24: permittere se, to give up or surrender one's self:se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2:se suaque omnia eorum potestati permittere,
id. ib. 2, 31, 3; Liv. 36, 28:se in deditionem consulis,
id. 8, 20; 40, 49—To give leave, let, allow, suffer, grant, permit (class.;A.syn.: sino, patior): neque discessisset a me, nisi ego ei permisissem,
Cic. Fam. 13, 71:tibi permitto respondere, ne, etc.,
id. N. D. 3, 1, 4:quis Antonio permisit, ut, etc.,
id. de Or. 2, 90, 366:ipsis judicibus conjecturam facere,
id. Verr. 2, 5, 9, § 22; Caes. B. C. 1, 50:ibi permisso, ut, etc.,
Liv. 6, 25; 34, 31:ut tuto transire permittatur,
Sen. Ben. 4, 12, 2:permissus ut regnaret,
Curt. 8, 12, 6; Cic. de Or. 2, 90, 368; Liv. 35, 20:non permittitur reprimere impetum,
Sen. Ira, 1, 7, 4:si conjectare permittitur,
Plin. 4, 14, 28, § 99: permittere sibi, with a foll. object-clause, to allow or permit one's self, to venture to do a thing, Quint. 1, 4, 3.— So with acc.:nil non permittit mulier sibi, Juv 6, 457: permitto aliquid iracundiae tuae,
to make allowance for, Cic. Sull. 16, 46:inimicitias sibi cum aliquo susceptas patribus conscriptis et temporibus rei publicae,
to sacrifice them to the state of the country, id. Sest. 33, 72.—Hence, permis-sus, a, um, P. a.Permitted; hence, subst.: permissum, i, n., a permission:B.utor permisso,
Hor. Ep. 2, 1, 45; Dig. 11, 7, 8; Inscr. Grut. 80, 13.—Let go, Plaut. ap. Fest. p. 215 Müll. -
9 veto
vĕto, ŭi, ĭtum, 1 (old form vŏto:I.votes,
Plaut. Trin. 2, 4, 56:votitus,
id. As. 4, 1, 44; cf. Non. 45, 4; perf. ( poet. and late Lat.) vetavit, Pers. 5, 90:vetati sunt,
Vulg. Act. 16, 6), v. a. [etym. dub.], not to suffer a thing to take place, not to permit, to advise against, oppose, forbid, prohibit a thing; and, with a personal object, not to permit one to do a thing, to prevent or hinder him from doing it, not to grant, to forbid him a thing, etc. (syn.: interdico, inhibeo); constr. most freq. with acc. and inf., less freq. with the simple inf., the simple acc., with ut, ne, or the simple subj., or absol.In gen.a.With acc. and inf.:b.lex peregrinum vetat in murum ascendere,
Cic. de Or. 2, 24, 100; cf.:quae (lex naturae) vetat ullam rem esse cujusquam, nisi ejus, qui tractare et uti sciat,
id. Rep. 1, 17, 27:ab opere legatos Caesar discedere vetuerat,
Caes. B. G. 2, 20:rationes a te collectae vetabant, me rei publicae penitus diffidere,
Cic. Fam. 5, 13, 3:ridentem dicere verum Quid vetat?
Hor. S. 1, 1, 25:non me ulla vetabunt Frigora Parthenios canibus circumdare saltus,
Verg. E. 10, 56:hos vetuit me numerare timor,
Prop. 2, 29 (3, 27), 4;2, 32 (3, 30), 8: cum leges duo ex unā familiā non solum magistratus creari vetarent, sed, etc.,
Caes. B. G. 7, 33:castra... vallo muniri vetuit,
id. B. C. 1, 41:quae (lex) de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,
Cic. Rep. 2, 36, 61.— Pass.:cum equites Romani flere pro me edictis vetarentur,
Cic. Red. Quir. 5, 13:sterni vetabere terrā,
Luc. 4, 647:Nolani muros portasque adire vetiti,
Liv. 23, 16, 9:redemptoribus vetitis frumentum parare,
id. 34, 9, 12:ut a praefecto morum Hasdrubal cum eo vetaretur esse,
Nep. Ham. 3, 2; Luc. 6, 470; 7, 371.—With ut, ne, or the simple subj. ( poet.):c.sive jubebat, Ut faceret quid, Sive vetabat,
Hor. S. 1, 4, 124:edicto vetuit, ne quis se praeter Apellen Pingeret,
id. Ep. 2, 1, 239; id. S. 2, 3, 187:vetabo, qui Cereris sacrum Vulgarit arcanae, sub isdem Sit trabibus,
id. C. 3, 2, 26; Tib. 2, 6, 36.—With quin (ante- and postclass. and rare):d.nemo hinc prohibet nec votat, Quin quod palam'st venale, emas,
Plaut. Curc. 1, 1, 33; Sen. Contr. 1, praef. 17.—With quominus (rare):e.at haec (sapientiā) nullā re, quo minus se exerceat, vetari potest,
Sen. Ep. 95, 8.—With inf. ( poet.):f.tabulae peccare vetantes,
Hor. Ep. 2, 1, 23:nec laevus vetet ire picus,
id. C. 3, 27, 15:unde proferre pedem pudor vetet,
id. A. P. 135; cf. id. C. 1, 6, 10; Mart. 6, 91, 1: quid vetat? with a foll. inf., Hor. S. 1, 10, 56; Ov. Am. 3, 7, 35; id. F. 1, 295.— Impers.:ait esse vetitum intro ad eram accedere,
Ter. Phorm. 5, 6 (7), 24.—With acc.(α).Of the thing:(β).quia bella vetabat,
Verg. A. 2, 84:nec majora veto,
Ov. F. 2, 541: quid jubeatve vetetve, id. M. [p. 1983] 11, 493:iter mediis natura vetabat Syrtibus,
Luc. 9, 301:tristia damna vetabo,
Stat. S. 3, 1, 173: Val. Fl. 8, 304:solem vetuit Delia tardior,
Sen. Herc. Oet. 150:quercus Phoebum vetat,
keeps off, id. ib. 1624.— Pass.:fossam praeduxit, quā incerta Oceani vetarentur,
Tac. A. 11, 20:(ludere) vetitā legibus aleā,
Hor. C. 3, 24, 58:vetiti hymenaei,
Verg. A. 6, 623:vetitae terrae,
Ov. Tr. 1, 4, 21:factum vetitum,
Plin. Ep. 4, 9, 17:vetito ponto,
Sen. Herc. Oet. 1585.—Of the person:g.cum Graecos facerem Versiculos, vetuit me tali voce Quirinus, etc.,
Hor. S. 1, 10, 32:quos vetat igne Creon,
keeps off, Stat. Th. 12, 558.— Pass.:acta agimus: quod vetamur vetere proverbio,
Cic. Lael. 22, 85; cf.:vetustissimi mortalium nihil per metum vetabantur,
Tac. A. 3, 26:propter eandem causam facere debebimus, propter quam vetamur,
Quint. 4, 1, 65:quippe vetor fatis,
Verg. A. 1, 39:mathematici, genus hominum, quod in civitate nostrā et vetabitur semper et retinebitur,
Tac. H. 1, 22.—Absol.:II.lex omnis aut jubet aut vetat,
Quint. 7, 5, 5: optat supremo collocare Sisyphus In monte saxum;sed vetant leges Jovis,
Hor. Epod. 17, 69:res ipsa vetat,
Ov. M. 10, 354:a patria pelago vela vetante datis,
id. H. 13, 128; 13, 131.—In partic.: veto, I forbid it, I protest; the word with which the tribunes of the people declared their protest against any measure of the Senate or of the magistrates, Liv. 3, 13, 6; 6, 35, 9; Suet. Tib. 2 fin.:A.ut vim fieri vetarent,
Gell. 13, 12, 9.—Of the protest of the praetor against any unlawful measure, Cic. Caecin. 13, 36; Dig. 42, 1, 14. —And in the lang. of augury:vetat haruspex,
Ter. Phorm. 4, 4, 28:volucres,
Cic. Div. 2, 38, 80:si vetet auspicium,
Ov. F. 6, 764.—Hence, vĕtĭtum, i, n.That which is forbidden or prohibited, a forbidden or prohibited thing:B.nitimur in vetitum semper cupimusque negata,
Ov. Am. 3, 4, 17:sed jam de vetito quisque parabat opes,
id. F. 5, 282:venerem In vetitis numerant,
id. M. 10, 435:crebrescit occultis primum sermonibus, ut vetita solent,
Tac. A. 2, 39:agebat quaedam vetita legibus,
Amm. 28, 6, 3.—A prohibition, protest:jussa ac vetita populorum,
Cic. Leg. 2, 4, 9; 3, 3, 10:quae contra vetitum discordia?
Verg. A. 10, 9; Suet. Caes. 43. -
10 ad-mittō
ad-mittō mīsī, missus, ere (admittier, old for admitti, V.), to send to, let go, let loose, let come, admit, give access: te ad meas capsas admisero: domum ad se filium, N.: Iovis arcanis Minos admissus, H. — Esp., to give access, grant an audience, admit, receive: domus in quam admittenda multitudo: admissus est nemo: spectatum admissi, H.: vetuit quemquam ad eum admitti, N.—Alqm ad consilium, to take into conference, consult: neque ad consilium casus admittitur. — In numerum alqm, to enroll among: horum in numerum nemo admittebatur nisi qui, etc., N.—Alqm ad officium, to admit to: nemo ad id officium admittitur, nisi, etc., N.—Of a horse, to let go, give reins: admisso equo inruere: equo admisso accurrit, at full speed, Cs.: per colla admissa volvitur, i. e. over the neck of the galloping steed, O.: admisso passu, with quickened pace, O.: ubi se admiserat unda, had gathered force, O.—Fig., of words or thoughts, to let come, grant admittance, receive: nec... ad animum admittebat (with acc. and inf.), did not entertain the notion, L.: animi nihil auribus (abl.) admittebant, L.: si placidi rationem admittitis, hear calmly, Iu.—Of an act or event, to let be done, allow, permit: sed tu quod cavere possis stultum admittere est, T.: non admittere litem.—Hence, of birds which give a favorable omen, to be propitious, favor: ubi aves non admisissent, L.—Of an unlawful act, to incur the blame of, become guilty of, perpetrate, commit: ea in te admisisti quae, etc.: Tu nihil admittes in te formidine poenae, H.: quantum in se facinus, Cs.: dedecus: flagitium: pessimum facinus peiore exemplo, L. -
11 cēdō
cēdō cessī, cessus, ere [1 CAD-], to go from, give place, remove, withdraw, go away, depart, retire: cedam atque abibo: ex ingratā civitate: patriā: carinā, Ct.: per ora (hominum), i. e. to be seen, H.: Siciliā sibi omni cedi, to be evacuated, L.: cedere foro, to leave the exchange, i. e. be bankrupt, Iu.: alicui hortorum possessione, i. e. to cede, assign: ut possessionibus cederent: loco cedere, to retreat, N.: ex acie, abandon, L.: locum ex quo cesserant repetunt, L.: cedentes insequi, the retreating enemy, Cs.—Fig., to pass away, go from, drop out, vanish: vitā, die: e vitā: horae quidem cedunt et dies, elapse: memoriā, be forgotten, L.: fiducia cessit Quo tibi, diva, mei? V. —To come to, fall ( as a possession), to fall to the lot of, accrue: ut is quaestus huic cederet: quae captae urbi cessura forent, L.: regnorum cessit Pars Heleno, V.: undae cesserunt piscibus habitandae, O.: summa rerum in ducem cessit, Ta.: aurum in paucorum praedam cessisse, L.: quod cedit in altera iura, H.—To result, happen, turn out, fall out, work: gesta quae prospere ei cesserunt, were successful, N.: neque insidiae prospere cessere, S.: prout prima cessissent, in proportion to his success at the outset, Ta.: Quā Parcae sinebant Cedere res Latio, V.: neque si male cesserat, neque si bene, H.—With in and acc, to take the place of, supply the want of, be a substitute for: poena in vicem fidei cesserat, L.: victoribus fortuna in sapientiam cessit, Ta.: epulae pro stipendio cedunt, are taken in commutation, Ta. — To yield, give place: quasi locum dare et cedere: pete cedentem aëra disco, H.: in tutum, L.: cedere nescius, H.: pars cedere, alii insequi, S.: huc omnis aratri Cessit amor, i. e. to warlike zeal, V.— With dat, to yield to, retreat before, submit to, be overcome by: Viriatho exercitūs nostri imperatoresque cesserunt: hosti, N.: comites, quibus ensis et ignis Cesserunt, i. e. who were unharmed, O.: fortunae, S.: loco iniquo, non hosti cessum, L.: Tu ne cede malis, succumb, V.—To yield in rank, be inferior: nullā re cedens caelestibus: virtute nostris, Cs.: laudibus lanificae artis, O.: in re nullā Agesilao, N.: ut non multum Graecis cederetur, were not inferior.—To comply with, yield to, obey, conform to: auctoritati viri: cessit tibi blandienti Cerberus, H.: deae, O.: Cedo equidem, I comply, V.—To grant, concede, allow, give up, yield, permit: aliquid amicitiae: currum ei, L.: cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, L.* * *Igive/bring here!/hand over, come (now/here); tell/show us, out with it! behold!IIcedere, cessi, cessus Vgo/pass (from/away); withdraw/retire/leave; step aside/make way; take place of; grant, concede, yield, submit; fall back/to; happen/result; start (period) -
12 ferō
ferō tulī (tetulī, T., Ct.), lātus, ferre [1 FER-; TAL-], to bear, carry, support, lift, hold, take up: aliquid, T.: arma, Cs.: sacra Iunonis, H.: cadaver umeris, H.: Pondera tanta, O.: oneri ferendo est, able to carry, O.: pedes ferre recusant Corpus, H.: in Capitolium faces: ventrem ferre, to be pregnant, L.: (eum) in oculis, to hold dear.—To carry, take, fetch, move, bear, lead, conduct, drive, direct: pisciculos obolo in cenam seni, T.: Caelo supinas manūs, raisest, H.: ire, pedes quocumque ferent, H.: opertā lecticā latus per oppidum: signa ferre, put in motion, i. e. march, Cs.: huc pedem, come, T.: pedem, stir, V.: ferunt sua flamina classem, V.: vagos gradūs, O.: mare per medium iter, pursue, V.: quo ventus ferebat, drove, Cs.: vento mora ne qua ferenti, i. e. when it should blow, V.: itinera duo, quae ad portum ferebant, led, Cs.: si forte eo vestigia ferrent, L.: corpus et arma tumulo, V.—Prov.: In silvam non ligna feras, coals to Newcastle, H.—With se, to move, betake oneself, hasten, rush: mihi sese obviam, meet: me tempestatibus obvium: magnā se mole ferebat, V.: ad eum omni studio incitatus ferebatur, Cs.: alii perterriti ferebantur, fled, Cs.: pubes Fertur equis, V.: (fera) supra venabula fertur, springs, V.: quocumque feremur, are driven: in eam (tellurem) feruntur pondera: Rhenus per finīs Nantuatium fertur, flows, Cs.—Praegn., to carry off, take by force, snatch, plunder, spoil, ravage: rapiunt incensa feruntque Pergama, V.: puer fertur equis, V.— To bear, produce, yield: quae terra fruges ferre possit: flore terrae quem ferunt, H. — To offer, bring (as an oblation): Sacra matri, V.: tura superis, O.— To get, receive, acquire, obtain, earn, win: donum, T.: fructūs ex sese: partem praedae: crucem pretium sceleris, Iu.: Plus poscente, H.—Fig., to bear, carry, hold, support: vina, quae vetustatem ferunt, i. e. are old: Scripta vetustatem si ferent, attain, O.: Insani sapiens nomen ferat, be called, H.: finis alienae personae ferendae, bearing an assumed character, L.: secundas (partīs), support, i. e. act as a foil, H.— To bring, take, carry, render, lead, conduct: mi auxilium, bring help: alcui subsidium, Cs.: condicionem, proffer, Cs.: matri obviae complexum, L.: fidem operi, procure, V.: mortem illis: ego studio ad rem p. latus sum, S.: numeris fertur (Pindar) solutis, H.: laudibus alquem in caelum, praise: (rem) supra quam fieri possit, magnify: virtutem, ad caelum, S.: in maius incertas res, L.— To prompt, impel, urge, carry away: crudelitate et scelere ferri, be carried away: furiatā mente ferebar, V.: quo animus fert, inclination leads, S.: si maxime animus ferat, S.: fert animus dicere, impels, O.— To carry off, take away, remove: Omnia fert aetas, V.—With se, to carry, conduct: Quem sese ore ferens! boasting, V.: ingentem sese clamore, paraded, V.— To bear, bring forth, produce: haec aetas oratorem tulit: tulit Camillum paupertas, H.— To bear away, win, carry off, get, obtain, receive: omnium iudicio primas: ex Etruscā civitate victoriam, L.: laudem inter suos, Cs.: centuriam, tribūs, get the votes: Omne tulit punctum, H.: repulsam a populo, experience: Haud inpune feres, escape, O.— To bear, support, meet, experience, take, put up with, suffer, tolerate, endure: alcius desiderium: voltum atque aciem oculorum, Cs.: multa tulit fecitque puer, H.: iniurias civium, N.: quem ferret, si parentem non ferret suom? brook, T.: tui te diutius non ferent: dolores fortiter: iniurias tacite: rem aegerrume, S.: tacite eius verecundiam non tulit senatus, quin, etc., i. e. did not let it pass, without, etc., L.: servo nubere nympha tuli, O.: moleste tulisti, a me aliquid factum esse, etc.: gravissime ferre se dixit me defendere, etc.: non ferrem moleste, si ita accidisset: casum per lamenta, Ta.: de Lentulo sic fero, ut debeo: moleste, quod ego nihil facerem, etc.: cum mulier fleret, homo ferre non potuit: iratus atque aegre ferens, T.: patior et ferendum puto: non tulit Alcides animis, control himself, V.—Of feeling or passion, to bear, experience, disclose, show, exhibit: dolorem paulo apertius: id obscure: haud clam tulit iram, L.—In the phrase, Prae se ferre, to manifest, profess, show, display, declare: cuius rei facultatem secutum me esse, prae me fero: noli, quaero, prae te ferre, vos esse, etc.: speciem doloris voltu prae se tulit, Ta.—Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate, say, tell: haec omnibus ferebat sermonibus, Cs.: pugnam laudibus, L.: quod fers, cedo, say, T.: quae nunc Samothracia fertur, is called, V.: si ipse... acturum se id per populum aperte ferret, L.: homo ut ferebant, acerrimus, as they said: si, ut fertur, etc., as is reported: non sat idoneus Pugnae ferebaris, were accounted, H.: utcumque ferent ea facta minores, will regard, V.: hunc inventorem artium ferunt, they call, Cs.: multa eius responsa acute ferebantur, were current: quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse: qui in contione dixisse fertur.—Of votes, to cast, give in, record, usu. with suffragium or sententiam: de me suffragium: sententiam per tabellam (of judges): aliis audientibus iudicibus, aliis sententiam ferentibus, i. e. passing judgment, Cs.: in senatu de bello sententiam.—Of a law or resolution, to bring forward, move, propose, promote: legem: lege latā: nihil erat latum de me: de interitu meo quaestionem: rogationes ad populum, Cs.: te ad populum tulisse, ut, etc., proposed a bill: de isto foedere ad populum: cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus.— Impers: lato ad populum, ut, etc., L.— With iudicem, to offer, propose as judge: quem ego si ferrem iudicem, etc.: iudicem illi, propose a judge to, i. e. go to law with, L.—In book-keeping, to enter, set down, note: minus quam Verres illi expensum tulerit, etc., i. e. set down as paid.—To require, demand, render necessary, allow, permit, suffer: dum aetatis tempus tulit, T.: si tempus ferret: incepi dum res tetulit, nunc non fert, T.: graviora verba, quam natura fert: sicut hominum religiones ferunt: ut aetas illa fert, as is usual at that time of life: si ita commodum vestrum fert: si vestra voluntas feret, if such be your pleasure: uti fors tulit, S.: natura fert, ut, etc.* * *ferre, tuli, latus Vbring, bear; tell speak of; consider; carry off, win, receive, produce; get -
13 indulgeō
indulgeō ulsī, ultus, ēre, to be complaisant, be kind, be tender, exercise forbearance, incline, yield, indulge, concede, grant, allow: Hactenus indulsisse vacat, thus far then I can yield, V.: Aeduorum civitati, Cs.: sic sibi indulsit, ut, etc., took such liberties, N.: irae, L.: sibi, Iu.: ipsa sibi imbecillitas indulget: legionum ardori, give scope, L.: Philippi odio, encourage, L.: ordinibus, give room, V.: cuius annis fata indulgent, favor, V.: te, T.: nimis me, T.—To give oneself up, be addicted, indulge: Vestitu nimio, T.: novis (amicitiis): vino, V.: lacrimis, O.: animo, anger, O.: Indulge hospitio, give full course, V.: si aviditati indulgeretur, L.—To concede, allow, grant, permit, give up, bestow, confer: soporem, Iu.: nil animis in corpora iuris Natura indulget, grants no power, Iu.: basia plectro, Iu.: veniam pueris, make allowance, Iu.: sese tribuno, give up, Iu.: sanguinem meum sibi indulgeri aequum censet, L.* * *indulgere, indulsi, indultus V DATgrant, concede; be kind to; be lenient to; give way to -
14 inter-pōnō
inter-pōnō posuī, posītus, ere, to put between, place among, interpose, insert, intersperse: ubi spatium... pilae interponuntur, Cs.: ne interpositi quidem elephanti militem deterrebant, L.: lateri vinculum lapides sunt, quos interposuere, ut, etc., Cu.—In time, to insert, interpose, introduce: intercalariis mensibus interpositis, L.—In speech, to introduce, insert: hoc loco libet interponere... quantae, etc., N.: paucis interpositis versibus: verbum ullum.—Of time, to let pass, permit to elapse, leave, interpose: spatium ad recreandos animos, Cs.: tridui morā interpositā, after a delay of, Cs.: spatio interposito, some time after: hac interpositā nocte, L.—With personal objects, to introduce, make an associate of: quam sancta sit societas civium, dis inmortalibus interpositis, etc. —Of writings, to make insertions in, falsify, alter: rationibus populorum non interpositis.—Fig., to introduce, interpose, put forward, adduce, allege, use as a pretext, urge as an objection: decreta: iudicium suum: neque ullā belli suspicione interpositā, Cs.: accusatorem, make a pretext for delay: causam interponens conlegas exspectare, N.: operam, studium, laborem, apply.—To pledge, give, interpose: sponsio interponereter, L.: interpositā fide publicā, S.: in eam rem se suam fidem interponere, gave his word, Cs.—With se, to interfere, intermeddle, intrude, engage in, come in the way: ni se tribuni plebis interposuissent, L.: semper se interposuit, lent his aid, N.: te invitissimis his: se quo minus, etc., C., L.: te in istam pacificationem: me audaciae tuae. -
15 per-ferō
per-ferō tulī, lātus, ferre, to bear through, bring home: lapis nec pertulit ictum, reach the mark, V.—To carry, bring, convey: Caesaris mandata ad Pompeium: epistulam, N.: Pansā mihi hunc nuntium perferente: cum ad eum fama tanti exercitūs perlata esset, had reached him, L.: perfertur circa collem clamor, resounds round the hill, L.: hinc te reginae ad limina perfer, betake yourself, V.—To convey news, announce, report, bring tidings: sermone omnium perfertur ad me, esse, etc., I am informed: nuntius perfert incensas navīs, V.: haec ab Romā in castra perlata movent Romanos, etc., L.—Fig., to bring to an end, bring about, carry through, carry out, complete, accomplish: id quod suscepi: mandata, Ta.: legem pertulit, ut, etc., had a law passed, L.: perficiam, ut possitis: perficite, ut is habeat, etc.—To bear, support, endure to the end: decem annorum poenam, N.: onus, H.: intrepidos ad fata novissima voltūs, kept, O.—To bear, suffer, put up with, brook, submit to, endure: perfer, si me amas: paupertatem, T.: frigore et fame et siti ac vigiliis perferendis: pauperiem, V.: indignitates, Cs.—To permit, suffer: cessare in tectis arma sua, Pr.: urbīs cremari, Ta. -
16 per-mittō
per-mittō mīsī, missus, ere, to let pass, let go, let loose: equos in hostem, i. e. ride at full speed, L.—To let go, reach with, cast, hurl: saxum in hostem, O.—Fig., to let loose, let go: tribunatum, exercise without reserve, L.—To give up, hand over, yield, leave, intrust, surrender, commit: qui et amico permiserit, et, etc., intrusted (the matter): Bona nostra tibi, T.: ea potestas magistratui permittitur, S.: ei negotium: summa ei belli administrandi permittitur, Cs.: neque enim liberum id vobis permittit, gives you your choice, L.: His mundi fabricator habendum Permisit Aëra, O.: se suaque omnia in fidem populi R., surrender, Cs.—To give leave, let, allow, suffer, grant, permit: eius iudicio omnia, T.: neque discessisset a me, nisi ego ei permisissem: cetera, ita agant, permittit, S.: quis Antonio permisit, ut, etc.: huic consuli permissum, ut scriberet, etc., L.: permisso, ut, etc., L.: Nil non permittit mulier sibi, dares, Iu.: aliquid iracundiae tuae, make allowance for. -
17 praebeō
praebeō uī, itus, ēre [prae+habeo], to hold forth, reach out, proffer, offer, tender: os ad contumeliam, submit to open insult, L.: eis os tuum: collum cultris, Iu.: aurīs adulescentium conviciis, give ear, L.— To give, grant, furnish, supply: panem, N.: spectaculum, S.: sponsalia: Luna praebebat lumen eunti, O.— To give up, yield, expose, surrender, offer: se tertiam victimam rei p.: vos telis hostium, L.: Cyrum vertenti fortunae, L.: se praebentem destringere Cygnum, O.— To give, furnish, render, show, exhibit, represent: aetati lubricae exempla nequitiae. speciem pugnantium, Cs.: materiam seditionis, L.: Ciceroni in periculis fidem, N.: Phormio in hac re strenuom hominem praebuit (i. e. se), T.: in re misericordem se: in eos me severum praebeo.— To excite, cause, occasion, arouse: suspicionem insidiarum, N.: praebet errorem, quod, etc., L.: opinionem timoris, Cs.: ludos, furnish sport, T.— To permit, allow, suffer: Quae totiens rapta est, praebuit ipsa rapi, O.* * *praebere, praebui, praebitus V TRANSpresent/show/put forward; offer; expose physically oneself; expose/submit/allow; make available, supply, provide; be the cause, occasion, produce; render -
18 praeter-mittō
praeter-mittō mīsī, missus, ere, to permit to go by, let pass, let go: neminem.—Of time or occasion, to let pass, let slip, neglect: diem: eius rei praetermissae occasiones, Cs.: bellum gerendi tempus.—To omit, neglect, leave undone: officium: praetermittendae defensionis causae: ne quid praetermitteretur, L.: de contumeliis dicere praetermittam: reliqua quaerere, Cs.: alqd facere, N.: nihil praetermittere quo minus ea consequatur, i. e. make every exertion to, etc.—To pass over, pass without notice, omit, overlook: multa crimina: negant eum locum praetermissum, sed consulto relictum esse, not overlooked, but purposely disregarded: quod dignum memoriā visum, praetermittendum non existimavimus, Cs.: alii id praetermiserant scriptores, L.—To overlook, disregard: Do, praetermitto, T. -
19 re-linquo
re-linquo līquī, lictus, ere, to leave behind, not take along, not stay with, leave, move away from, quit, abandon: deos penatīs: vim auri in Ponto reliquit: post se hostem, Cs.: petere, ut in Galliā relinqueretur, might be left behind, Cs.: (cacumina silvae) limum tenent in fronde relictum, remaining, O.: sub sinistrā Britanniam relictam conspexit, in the rear, Cs.: me filiis quasi magistrum, T.: deum nullum Siculis.—Fig., to leave behind, leave: hanc excusationem ad Caesarem: Aeeta relictus, abandoned, O.—P. plur. n. as subst: repetat relicta, i. e. his former life, H.—At death, to leave behind, leave, bequeath: ea mortuast; reliquit filiam adulescentulam, T.: fundos decem et tres reliquit: ei testamento sestertiūm miliens: mihi haec omnia, T.: mihi arva, O.: heredem testamento hunc.—Fig., to leave, leave behind: virtutum nostrarum effigiem: Sibi hanc laudem relinquont: vixit, dum vixit, bene, T.: Sappho sublata desiderium sui reliquit: in scriptis relictum: orationes et annalīs: pater, o relictum Filiae nomen, H.: rem p. nobis: de valvarum pulchritudine scriptum: posterioribus exemplum.—To leave behind, leave remaining, permit to remain, let remain, leave: nil in aedibus, T.: ne paleae quidem ex annuo labore relinquerentur: angustioribus portis relictis, i. e. since the gates they had left were rather narrow, Cs.: unam (filiam) relinque, leave to me, O.: pauca aratro iugera Moles relinquent, H.: dapis meliora relinquens, H.: haec porcis comedenda, H.: relinquebatur una per Sequanos via, remained, Cs.: se cum paucis relictum videt, S.: equites paucos, leave alive, Cs.—Fig.: quam igitur relinquis populari rei p. laudem?: ceterorum sententiis semotis, relinquitur mihi, etc., there remains: non provocatione ad populum contra necem relictā: nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum, i. e. he renders superfluous: deliberandi spatium, N.: tantummodo vita relicta est, O.: urbem direptioni, abandon: poenae Medea relinquar? O.: hominem innocentem ad alicuius quaestum: Posse queri tantum rauco stridore reliquit, O.: Dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas, H.: relinquitur, ut, si vincimur in Hispaniā, quiescamus, it remains, that: relinquebatur, ut pateretur, etc., Cs.: relinquitur ergo, ut omnia tria genera sint causarum, hence the conclusion is, etc.—With two acc, to leave behind, leave, let remain, suffer to be: eum locum integrum, leave untouched, T.: integram rem et causam, have left untouched: Morini, quos Caesar pacatos reliquerat, Cs.: amici, quos incorruptos Iugurtha reliquerat, S.: reliquit (eam) Incertam, V.: In mediis lacerā nave relinquor aquis, O.: inceptam oppugnationem, abandon, Cs.: infecta sacra, O.: sine ture aras, O.: mulierem nullam nominabo; tantum in medio relinquam.—To leave behind, leave, go away from, forsake, abandon, desert: domum propinquosque, Cs.: Ilio relicto, H.: litus relictum Respicit, O.: Roma relinquenda est, O.: me somnu' reliquit, Enn. ap. C.: ubi vita tuos reliquerit artūs, O.: Animam, T.: lucem, V.: animus relinquit euntem, O.: ab omni honestate relictus, destitute of: si puerum quartana reliquerat, H.—To leave in the lurch, forsake, abandon, desert: Reliquit me homo atque abiit, has given me the slip, T.: succurrere relictae, V.—To leave, give up, abandon: auctores signa relinquendi et deserendi castra audiuntur, L.: relictā non bene parmulā, H.—To leave, let alone, give up, resign, neglect, forsake, abandon, relinquish: rem et causam: (puella) Quod cupide petiit, mature plena reliquit, H.: me relictis rebus iussit observare, etc., to stop work and watch, T.: omnibus rebus relictis persequendum sibi Pompeium existimavit, Cs.: agrorum et armorum cultum, neglect: bellum illud, abandon: obsidionem, raise the siege, L.: caedes, leave unmentioned: hoc certe neque praetermittendum neque relinquendum est: quae Desperat tractata nitescere posse relinquit, H.: iniurias tuas, leave unnoticed: vim hominibus armatis factam relinqui putare oportere. -
20 vetō
vetō (old votō), uī, itus, āre [VET-], not to suffer, not to permit, to oppose, forbid, prohibit: antiquae sunt leges, quae vetant: Aruspex vetuit, T.: vetant leges Iovis, H.: res ipsa vetat, O.: bella, V.: quid iubeatve vetetve, O.; cf. (ludere) vetitā legibus aleā, H.: cum facerem Versiculos, vetuit me Quirinus, etc., H.: Quippe vetor fatis, V.: furem luce occidi vetant XII tabulae: ab opere legatos Caesar discedere vetuerat, Cs.: ridentem dicere verum Quid vetat? H.: castra... vallo muniri, Cs.: ut a praefecto morum Hasdrubal cum eo vetaretur esse, N.: Edicto vetuit, ne quis se praeter Apellen Pingeret, H.: vetabo, qui Cereris sacrum Volgarit arcanae, sub isdem Sit trabibus, H.: nec laevus vetat ire picus, H.: Quis vetat et stellas... Dicere? O.: ait esse vetitum intro ad eram accedere, T.—As the technical term for protest interposed by a tribune of the people against any measure of the Senate or of the magistrates, I forbid, I protest: faxo ne iuvet vox ista ‘veto,’ quā nunc concinentes, etc., L.* * *Ivetare, vetavi, vetatus V TRANSforbid, prohibit; reject, veto; be an obstacle to; preventIIvetare, vetui, vetitus V TRANSforbid, prohibit; reject, veto; be an obstacle to; prevent
См. также в других словарях:
permit — per‧mit [ˈpɜːmɪt ǁ ˈpɜːr ] noun [countable] LAW an official document stating that someone is allowed to do something: • The government would issue permits for fishing. permit to do something • The company requested a permit to operate a hazardous … Financial and business terms
Permit — may refer to:*Permit (fish) *Various legal licenses::*License:*Work permit:*Learner s permit:*Permit to travel:*Construction permit:*Home Return Permit:*One way Permit *Permit is the common name for the Trachinotus falcatus, a type of Pompano.… … Wikipedia
permit — per·mit / pər ˌmit, pər mit/ n: a written warrant or license granted by one having authority a building permit Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996. permit … Law dictionary
Permit — Per*mit , v. t. [imp. & p. p. {Permitted}; p. pr. & vb. n. {Permitting}.] [L. permittere, permissum, to let through, to allow, permit; per + mittere to let go, send. See {Per }, and {Mission}.] 1. To consent to; to allow or suffer to be done; to… … The Collaborative International Dictionary of English
permit — permit1 [pər mit′; ] for n. [ pʉr′mit΄, pər mit′] vt. permitted, permitting [LME permitten < L permittere < per, through + mittere, to send: see MISSION] 1. to allow; consent to; tolerate [smoking is not permitted here] 2. to give… … English World dictionary
Permit — Per mit, n. Warrant; license; leave; permission; specifically, a written license or permission given to a person or persons having authority; as, a permit to land goods subject to duty. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
permit — [n] authorization admittance, allowance, charter, concession, consent, empowering, favor, franchise, go ahead*, grant, green light*, indulgence, leave, legalization, liberty, license, pass, passport, patent, permission, privilege, safe conduct,… … New thesaurus
permit — ► VERB (permitted, permitting) 1) give permission to (someone) or for (something). 2) make possible. 3) (permit of) formal allow for; admit of. ► NOUN ▪ an official document giving permission to do something … English terms dictionary
Permit — Per*mit , v. i. To grant permission; to allow. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
Permit — Per*mit , n. [Cf. Sp. palamida a kind of scombroid fish.] (a) A large pompano ({Trachinotus goodei}) of the West Indies, Florida, etc. It becomes about three feet long. (b) The round pompano. ({Trachinotus falcatus}). [Local, U. S.] [Webster 1913 … The Collaborative International Dictionary of English
permit — (v.) late 15c., from M.Fr. permetre, from L. permittere give up, allow, allow to pass through, from per through + mittere let go, send (see MISSION (Cf. mission)). Related: Permitted; permitting. The noun is first recorded 1714 … Etymology dictionary